بررسی طرح های پالایشی و پتروپالایشی کشور نشان می دهد حتی در دوران تحریم، مشکلی در بخش تامین تجهیزات، فناوری و حتی راه اندازی این واحدها وجود نداشته بلکه مانع اصلی، عدم تامین مالی بوده است.

به گزارش خبرنگار مهر، صنعت نفت ایران با گذشت ۱۱۹ سال از زمان کشف نخستین منبع نفتی در مسجد سلیمان با شرایط دو سر باختی روبرو است. در شرایط عادی از مجموع ۳.۹ میلیون بشکه نفت خام تولید شده در میادین کشور ۱.۷ میلیون بشکه در داخل کشور به عنوان خوراک واحدهای پالایشگاهی و حدود ۲.۲ میلیون بشکه باقی مانده نیز سهم صادرات نفت خام بوده است. هم اکنون و با توجه به قانون لغو معافیت خرید نفت ایران از سوی آمریکا، میزان صادرات نفت در سه ماهه اول سال ۹۸ به ۱.۴ میلیون بشکه در روز رسیده است که نشان از کاهش روند صادراتی نفت دارد.

طبق بررسی کارشناسان صادرات این حجم قابل توجه از نفت خام و تزریق درآمد حاصل از آن به بودجه کشور به‌مرور زمان موجب رکود در تولید داخلی، محرومیت از سود فراورده‌های نفتی و وابستگی اقتصادی کشور شده و وابستگی ایجادشده حاصل از فروش نفت خام و البته سهولت تحریم آن، به یک ابزار مؤثر اعمال تحریم و فشار از جانب غرب تبدیل شده‌است. این در حالی است که اوضاع سوددهی پالایشگاه‌های داخلی نیز چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد و اختلاف قابل توجهی با رقبای هندی، کره‌ای و ژاپنی خود در این صنعت دارد.

تأمین مالی، گلوگاه رونق صنعت پالایش در ایران

به گزارش خبرنگار مهر، هر صنعتی تا وقتی صرفه اقتصادی نداشته‌باشد، توجیه توسعه هم ندارد. در همین راستا نخستین عامل به‌صرفه نبودن صنعت پالایش کشور را می‌توان طراحی قدیمی پالایشگاه‌ها و تولید مقادیر بالای فراورده کم‌ارزش مانند نفت کوره دانست که تا حد چشمگیری حاشیه سود این صنعت را کاهش داده است. هم اکنون با توجه به طراحی قدیمی پالایشگاه‌ها بین ۳۰ تا ۳۵ درصد از محصول نهایی پالایشگاه‌ها را نفت کوره‌ای تشکیل می‌دهد که قیمت آن ارزان‌تر از نفت خام است. هرچند در اسناد بالادستی مثل برنامه ششم توسعه بر لزوم کاهش سهم تولید نفت کوره در الگوی پالایش اشاره شده‌است، اما اغلب طرح‌های به روزآوری یا ارتقای نفت کوره و بهینه‌سازی پالایشگاه‌ها مثل طرح ارتقای فناوری پالایشگاه بندرعباس به دلیل عدم تأمین مالی اجرایی نشده‌اند.

عامل مهم دیگری که جذابیت پالایش نفت را در ایران کاهش داده غفلت از حرکت به سمت طرح‌های ادغام پالایشگاه و پتروشیمی یا همان پتروپالایشگاه‌ها است. در سال‌های اخیر برخلاف فراورده‌های نفتی، محصولات پتروشیمیایی با افزایش تقاضای جهانی قابل ملاحظه‌ای روبرو بوده‌است. ازاین‌رو با توجه به پژوهش‌های انجام شده برای احداث واحدهای پتروپالایشگاهی نرخ بازگشت سرمایه حدود ۳۰ درصد پیش‌بینی می‌شود. این در حالی است که به گفته کارشناسان نرخ بازگشت سرمایه پالایشگاه در بهترین حالت حدود ۱۳ درصد پیش‌بینی می‌شود.

برای توسعه پتروپالایشگاه ها چه کنیم؟

به‌طور کلی سه مؤلفه لازم برای احداث طرح‌های پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی سودده را می‌توان تأمین تجهیزات، دانش فنی و منابع مالی دانست. در سال‌های اخیر پروژه‌هایی مثل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، فاز ۲۱ پارس جنوبی و واحد RFCC پالایشگاه شازند اراک در زمان اوج تحریم‌ها، اجرا شدند. تجربه طرح و توسعه این پروژه‌ها، افزایش روبه‌رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین صدور مهندسان ایرانی متخصص به بسیاری از پالایشگاه‌های پیشرفته دنیا دلایلی است که نشان می‌دهد در ساخت واحدهای جدید پالایشی مشکلی از لحاظ تأمین تجهیزات و راه‌اندازی وجود نخواهد داشت. تجربه‌های موفق خرید دانش فنی (لایسنس) از شرکت‌های چینی و ژاپنی و بعضاً شرکت‌های المانی نشان داده که این عامل هم مانعی سر راه خودکفایی و تأمین فناوری نیست. اما همانطورکه جدول زیر طرح‌های بر زمین مانده پالایشی سال‌های اخیر را نشان می‌دهد، بزرگترین مانع موجود، تأمین مالی پروژه‌های احداث واحدهای پالایشی است که همواره به‌عنوان عامل محدودکننده در پیشرفت پروژه‌های مشابه رفتار کرده‌است.

جدول ۱: فهرست طرح‌های پالایشی متوقف شده به دلیل عدم تأمین مالی

ششمین جلسه شورای راهبردی توسعه صادرات غیر نفتی ، فعالان اقتصادی و جمعی از مسئولان دولتی در تالار اصفهان نمایشگاه بین المللی تهران برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ در این نشست ضمن پیگیری مصوبات جلسات قبلی، بر پیگیری زمینه‌های توسعه صادرات و حل مسایل پولی و بانکی از جمله نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات در رایزنی با مسئولان وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی تاکید شد.
محمدرضا مودودی سرپرست سازمان توسعه تجارت در این نشست، با اشاره به موقعیت مهم و راهبردی ایران در منطقه و جهان گفت: اگر ایران به محلی برای تبادل کالا‌های کشور‌های همسایه بدل شود، کشور هیچ نیازی به ارز حاصل از فروش نفت ندارد.
وی با بیان اینکه ایران دومین کشور دارای بیشترین کشور‌های همسایه در جهان است گفت: کشور‌های همسایه ایران سالانه ۱۲۰۰ میلیارد دلار انواع کالا و خدمات وارد می‌کنند که در صورتیکه تنها ۱۰ درصد این کالا‌ها و خدمات فنی مهندسی از ایران تامین می‌شد ایران سالانه بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی به کشور‌های همسایه داشت.
مودودی افزود: صادرات غیر نفتی ایران در دو ماه نخست امسال، ​ ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بود که در فرودین به دلیل مسایل ناشی از سیل قدری کاهش یافت، اما با این وجود در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که این رقم ۷/۷ میلیارد دلار بود بیش از ۸ درصد رشد نشان می‌دهد.
وی اضافه کرد: سهم صادرات غیرنفتی در ۴۰ سال گذشته از حدود ۴ درصد به بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است و هم اکنون ایران نوزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا محسوب می‌شود.
مودودی سهم عراق و افغانستان از بازار صادرات غیر نفتی ایران را ۱۲ میلیارد دلار دانست و گفت: در حال حاضر سهم صادرات فولادی از کل صادرات غیر نفتی ایران ۳/۷ میلیارد دلار، میعانات گازی ۵ میلیارد دلار و صادرات دانش بنیان و محصولات‌های تکنولوژی ۲ میلیارد دلار است و این در حالیست که سهم صنایع کوچک نیز به ۲ میلیارد دلار در سال بالغ می‌شود، اما با این وجود، اگر سهم عراق و افغانستان و محصولات پتروشیمی و فولاد از سبد صادراتی کشور را در نظر نگیریم، سهم صادرات غیر نفتی چندان بزرگی باقی نمی‌ماند.
سرپرست سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: سهم ۱۵ کشور همسایه از صادرات غیر نفتی ایران ۲۴ میلیارد دلار است که ۵۶ درصد کل صادرات ما را شکل می‌دهد.
وی با اشاره به وجود بیش از ۳ هزار و ۸۹۵ قلم کالای دارای کد ۸ رقمی صادرات در جهان گفت: این در حالیست که در کشور ما تنها ۳۴۵ قلم کالای با ارزش ۱۰ میلیون دلار صادرات وجود دارد و فقط ۱۳ قلم کالای با ارزش نیم تا یک میلیارد دلار صادرات داریم و اقلام صادراتی با ارزش بالای یک میلیارد دلار فقط ۷ قلم کالاست و برای رشد صادرات غیر نفتی، باید با استفاده از فناوری‌های روز دنیا و افزایش کیفیت تولید و ارتقای مولفه‌های رقابت پذیری محصولات ایرانی، اقلام دارای امکان صادرات را تنوع بیشتری بخشیم.
در این نشست همچنین جمعی از فعالان اقتصادی و تولید و صادر کنندگان بزرگ کشور در زمینه‌های مختلف از جمله پتروشیمی، صنایع غذایی و لبنی، خشکبار و … نقطه نظرات خود را در زمینه رشد صادرات تشریح کردند.
انتقاد از نداشتن سازوکار مناسب و روشن و شفاف برای صادر کنندگان، تعدد دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌های مربوط به صادرات و واردات و تولید، تعدد دستگاه‌های نظارتی، جزیره‌ای عمل کردن بخش‌های مختلف دولتی، بی توجهی سیاستگذاران به نظرات اهالی تولید و صادرات، بی توجهی به صنایع منبع محور و دانش بنیان، فناوری قدیمی و کم توجهی به مگا پروژه‌های اقتصادی از جمله مشکلاتی بود که فعالان اقتصادی به عنوان موانع توسعه صادرات غیر نفتی برشمردند.

دوازدهمین ایثار ماندگار اهدا عضو سال ۹۸ در یزد انجام شد

رئیس‌جمهور گفت: ایران به صورت یک طرفه نمی‌تواند تنها طرف متعهد به برجام باقی بماند و سایر کشورها نیز لازم است سهم خود را برای حفظ این توافق مهم بپردازند.

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام حسن روحانی صبح امروز (شنبه) در پنجمین نشست سران کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا (سیکا) که در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، گفت: در همین چارچوب، جمهوری اسلامی ایران مشارکت با کشورهای منطقه و استفاده از ساز و کار گفتگوهای چندجانبه در قالب نشست‌های سیکا را بسیار مفید، ضروری و کارگشا می‌داند.

متن کامل سخنان رئیس جمهور در نشست سران سیکا به این شرح است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

آقای رئیس،

عالی‌جنابان،

خانم‌ها و آقایان،

در ابتدا از دولت تاجیکستان و جناب آقای رحمان، رئیس جمهور محترم برای میزبانی این نشستِ مهم و همچنین از دولت چین در دوره ریاست قبلی کنفرانس قدردانی می‌نمایم. اطمینان دارم که کنفرانسِ تعامل و اعتمادسازی در آسیا، در دوره ریاست جدید نیز مانند گذشته، در مسیر ارتقای گفتگو و همکاری میان دولت‌های عضو، به منظور تحقق اهداف کنفرانس، گام برداشته و نقش و جایگاه آن را در امر صلح و ثبات منطقه و جهانی تقویت خواهد نمود.

حضار گرامی،

بدون تردید، برگزاری نشست سران سیکا در شهر دوشنبه با توجه به شرایط کنونی منطقه و وجود طیف گسترده‌ای از موضوعات، فرصت‌ها، چالش‌ها و تهدیدهای مشترک، فرصت مغتنمی برای هم‌فکری و رایزنی در اختیار می‌گذارد. اکنون منطقه آسیا که خود میراث‌دار تمدن‌های بزرگ و دستاوردهای عظیم در ساحت خردورزی و تعامل است، با مسؤلیتی سترگ مواجه می‌باشد. از شرقی‌ترین نقاط آسیا تا غربی‌ترین مناطق آن برای صدها سال از طریق جاده ابریشم در خاک و دریا تعامل فرهنگی و داد و ستد تجاری وجود داشته، به طوری که حتی امروز این تجربه گران‌قدر می‌تواند دستمایه روابط هر چه بهتر و سازنده‌تر بین کشورها باشد. همچنین وجود و تداوم اندیشه‌های فلسفی و دینی و علمی در میان مردمی که در قرون و اعصار گذشته در این مناطق می‌زیسته‌اند سرمایه گران‌قدری را در اختیارمان می‌گذارد تا با چالش‌های پیش رو به شایستگی مواجه شویم.

به بیان دیگر سرمایه‌ای که نزد ما است برای ساختن جهانی عاری از تبعیض، تروریسم، انحصارگرایی، زورگویی و بی‌عدالتی کافی است. مجمع حاضر قطعاً می‌تواند در سایه تدبیر رهبران و درایت مردم خود با بهره‌گیری از این میراث کهن، نه تنها برای آسیا، بلکه برای کل جهان، الهام بخش و تأثیر گذار باشد.

حضار گرامی

جمهوری اسلامی ایران با بهره‌گیری از همین میراث گرانبها، به دنبال ارزش‌هایی است که شما عالی‌جنابان در خلال چهار دهه اخیر در سیاست خارجی ما مشاهده کرده‌اید. از جمله می‌توان به؛ مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی که چهره‌ای خشک و خشن از اسلام ارائه می‌دهد، پناه دادن به مردم بی‌گناهی که اسیر جنگ و مصیبت‌های ناشی از آن شده‌اند، مبارزه با یک‌جانبه‌گرایی که در آن یک کشور بخواهد با قدرت مادی و اعمال زور دیگران را به سیطره خویش درآورد، مخالفت صریح با تولید هر نوع سلاح کشتار جمعی از هسته‌ای تا شیمیایی و در نهایت تعامل سازنده با همه کشورهایی که به این ارزش‌ها باور دارند، اشاره کرد.

بر همین اساس است که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نقش آفرین کلیدی در منطقه، بارها آمادگی خود را برای تدوین و تصویب ساز و کارهای دوجانبه و چندجانبه سیاسی و امنیتی به منظور تضمین صلح و امنیت همگانی اعلام کرده و در این راه از هرگونه تعامل و تبادل نظر با کشورهای عضو سیکا در خصوص راه‌های مواجهه با چالش‌ها و مقابله با تهدیدات موجود استقبال کرده است.

خانم‌ها و آقایان،

مداخلات خارجی برخی قدرت‌ها در امور داخلی کشورهای منطقه خاورمیانه، سیاست‌های قهرآمیز یکجانبه‌گرایانه، تروریسم و افراط‌گرایی، پیمان‌شکنی و قانون‌گریزی آشکار آنان در موضوعات مربوط به صلح و امنیت بین‌المللی از جمله قرارداد مهم هسته‌ای ایران موسوم به برجام، منطقه ما را به یکی از بحران‌خیزترین و بی‌ثبات‌ترین مناطق جهان تبدیل کرده است. در خصوص برجام، یادآوری می‌کنم که اجرای کامل تعهدات ایران بارها به تأیید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسیده و با وجود خروج آمریکا، از سرگیری تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه این کشور و نیز حمایت ناچیز سایر طرف‌های موافقتنامه از آن، همچنان معتقد هستیم که انجام تعهدات پذیرفته شده توسط کلیه طرف‌های ذی‌ربط، نقش مهمی در افزایش ثبات منطقه‌ای و جهانی ایفا خواهد کرد. بدیهی است ایران به صورت یک طرفه نمی‌تواند تنها طرف متعهد به برجام باقی بماند و سایر کشورها نیز لازم است سهم خود را برای حفظ این توافق مهم بپردازند. اکنون که نهایت حسن نیت و شکیبایی استراتژیک ما از یک سو و قانون‌شکنی آمریکا از سوی دیگر بر همگان ثابت شده است، جمهوری اسلامی ایران ضمن اعلام آمادگی برای هرگونه تعامل، تصمیم گرفته است تا طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام اجرای تعهداتش را برای بازگرداندن توازن در توافق مزبور کاهش دهد. در صورت عدم دریافت پاسخ مناسب، به ناچار اقدامات بیشتری انجام خواهیم داد.

همه به نقش سیاست‌های دولت فعلی آمریکا در بی‌ثبات‌سازی کشورهای منطقه به خوبی واقفیم. وضعیت کنونی فلسطین، عراق، سوریه، افغانستان و یمن نمونه‌هایی بارز از پیامدهای این سیاست در سال‌های اخیر است. این سیاست‌ها، ناقض حق تعیین سرنوشت به عنوان یکی از حقوق اساسی و ذاتی همه ملت‌ها در بسیاری از کشورهای منطقه بوده است.

معضل دیرینه فلسطین، همچنان به عنوان مهم‌ترین عامل ناامنی و گسترش خشونت در منطقه و جهان خودنمایی می‌کند. بی‌توجهی جامعه بین‌المللی به اقدامات نامشروع رژیم اسرائیل، اقدام غیرقانونی در امر انتقال سفارت آمریکا به قدس شریف و حمایت از الحاق ارتفاعات جولان به قلمرو رژیم صهیونیستی، استمرار سیاست‌های توسعه‌طلبانه را به دنبال داشته و موجب شده است تا رسیدن به راه‌حلی جامع و عادلانه برای این بحران، بیش از گذشته از دسترس دور شود. جامعه بین‌المللی باید به وظیفه خود برای احقاق حقوق مردم فلسطین از جمله تشکیل دولت مستقل فلسطین به پایتختی قدس شریف عمل کند. حل و فصل عادلانه مسأله‌ی فلسطین و احقاق حقوق فلسطینیان، کلید بازگشت ثبات و امنیت پایدار و توسعه‌ی اقتصادی منطقه جنوب غرب آسیاست.

حضار گرامی،

جمهوری اسلامی ایران به عنوان سدی قدرتمند در مقابل تروریسم تکفیری، در سوریه و عراق عمل کرده و مانع نفوذ و گسترش تروریزم به دیگر نقاط جهان شده و از این طریق سهم شایسته ای در تأمین صلح و ثبات در منطقه و جهان ایفا کرده است. همچنین از ابتدای شروع تهاجم خارجی به خاک یمن، با ارائه طرح گفتگوهای فراگیر یمنی – یمنی، خواستار توقف عملیات نیروهای خارجی بودیم و اعتقاد داریم هر چه در اجرای این طرح تعلل شود خسارت‌های جانی و مالی بیشتری به بار خواهد آمد.

به دلیل حساسیت شرایط کنونی و ضرورت مقابله با یکجانبه‌گرایی، شایسته است ما کشورهای عضوِ سیکا با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه، روند چندجانبه گرایی را تقویت و زمینه‌های جدیدی در ساحت همکاری‌های سیاسی – امنیتی، اقتصادی و تجاری، مستقل از رویکردهای یکجانبه‌گرایانه برخی از کشورها کشف و همکاری‌های خود را گسترش دهیم و با مشارکت در طرح همکاری‌های بین‌منطقه‌ای با سایر مناطق جغرافیایی روابط خود را تعمیق و با یکجانبه‌گرایی مقابله کنیم.

ما به عنوان کشوری در تلاقی کریدورهای شمال – جنوب و شرق – غرب با زیرساخت‌های قوی صنعتی و تکنولوژیک، نیروی انسانی تحصیل‌کرده و فرصت‌های بزرگ در بخش انرژی، معدن، توریسم و ترانزیت، با آغوش باز از حضور و فعالیت تجّار و بازرگانان و شرکت‌های کشورهای عضو این کنفرانس در ایران استقبال می‌کنیم. همچنین، تجار، و شرکت‌های صنعتی و صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران، در طرح‌های توسعه‌ای کشورهای عضو، آمادگی مشارکت دارند. پیگیری سیاست منطقه‌گرایی فعال شامل ایجاد بازار مشترک تجارت، انرژی و توریسم و تقویت شبکه راه‌های جاده‌ای و ریلی از سوی کشورهای عضو نیز می‌تواند موضوع همکاری مشترک ما در جهت رشد اقتصادی و ارتقا رفاه و کیفیت زندگی ملّت‌های آسیایی باشد.

همکاران گرامی،

در پایان بر این نکته تاکید می‌کنم که در شرایط امروز جهان، یک کشور به تنهایی قادر به مقابله با چالش‌ها و استفاده از فرصت‌ها نبوده و دستیابی به سطح قابل قبولی از صلح، ثبات و توسعه، نیازمند گسترش همکاری و گفتگوهای منطقه‌ای با هدف تقویت تفاهم است. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر همکاری، هم‌افزایی و یافتن راه‌های دستیابی به منافع مشترک، سود متقابل و در یک کلمه، سیاست برد – برد است. در همین چارچوب، مشارکت با کشورهای منطقه و استفاده از ساز و کار گفتگوهای چندجانبه در قالب نشست‌های سیکا را بسیار مفید، ضروری و کارگشا می‌دانیم.»